Szczepienia – podstawowa wiedza w pigułce

Tematyka szczepionek wzbudza wiele kontrowersji. Mimo, że istnieje pewien procent przeciwników szczepień to zdecydowana większość jednak je popiera. Dzięki szczepieniom udało się wyeliminować skutecznie ospę prawdziwą, a kolejne badania pokazują, że jesteśmy na dobrej drodze w pozbyciu się na dobre polio.

Czym jest szczepionka? 

Szczepionka jest preparatem biologicznym, której celem jest wywołanie naturalnej infekcji, a w efekcie zmuszenie organizmu ludzkiego do wytworzenia przeciwciał, które będą reagowały na określone drobnoustroje. Szczepionka składa się z jednego lub kilku antygenów, które pozyskiwane są z żywych lub martwych drobnoustrojów. W składzie szczepionki można wyodrębnić również substancje i środki   konserwujące, stabilizujące oraz wzmacniające, dzięki którym można szybciej wywołać odporność.

Jakie rodzaje szczepionek wyróżniamy?

Najczęściej stosowanymi i najbardziej popularnymi są szczepionki swoiste. Ich zadaniem jest zapobieganie konkretnym chorobom zakaźnym, takim jak np. tężec, różyczka, błotnica, czy też odra. Na rynku farmaceutycznym można wyodrębnić również szczepionki nieswoiste, których działanie powoduje ogólne podniesienie odporności. Stosowane są zapobiegawczo oraz w terapii leczniczej. Do kolejnej grupy zaliczamy szczepionki pojedyncze i skojarzone, inaczej monowalentne i poliwalentne. Ich skład powoduje, że uodparniamy się na konkretne choroby, a fakt że mogą występować w formie skojarzonej sprawia, iż nie jesteśmy podatni na kilka chorób jednocześnie. Idealnym przykładem jest tutaj szczepionka trzyskładnikowa przeciwko śwince, różyczce i odrze – szczepimy się raz, a jesteśmy odporni na wszystko. Ze względu na rodzaj antygenów wyróżniamy również szczepionki żywe – zawierają one specjalne odmiany drobnoustrojów, które wywołują zakażenie, aczkolwiek nie posiadają w sobie właściwości chorobotwórczych. Spowodowane jest to wieloletnimi próbami oraz eksperymentami. Idealnym przykładem przynależącym do tej grupy jest szczepionka przeciwko gruźlicy. Istnieją również szczepionki zabite, czyli takie, które zawierają drobnoustroje dezaktywowane dzięki temperaturze, czy też odpowiednim związkom chemicznym (np. szczepionka przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu). Wymaga się podania kilku dawek takiej szczepionki, aby stworzyć pamięć immunologiczną. Takie rozwiązanie zapewni długoletnie działanie substancji w organizmie.

Czym jest odporność zbiorowiskowa?

W życiu istnieją przypadki, gdzie osoby z pewnej przyczyny nie mogą lub po prostu nie chcą być zaszczepione. Odporność zbiorowiskowa ma na celu właśnie ochronę takich osób. Logicznym jest, że im więcej ludzi jest zaszczepionych to ryzyko zachorowań na choroby przenoszone z człowieka na człowieka jest mniejsze. Nasuwa się pytanie

,,Jaki procent populacji musi zostać zaszczepiony, aby stworzyć skuteczną odporność zbiorowiskową?” Wyniki są następujące:

• Odra – 95%,
• Świnka – 75-85%,
• Krztusiec – 92%

Obowiązkowe szczepienia w Polsce

Obowiązkowe szczepienia w Polsce wykonywane są już w pierwszej dobie po narodzinach dziecka, aż do 19. roku życia. Niezastosowanie się rodziców do wymogu szczepień niestety grozi karą finansową. Poniżej znajduje się spis wszystkich chorób, na które człowiek musi zostać zaszczepiony.

• WZW typu B – wirusowe zapalenie wątroby typu B
• BCG – gruźlica
• DTP – błonica, tężec, krztusiec
• Hib – bakteria powodująca zapalenie opon mózgowych, płuc lub oskrzeli
• IPV – poliomyelitis (polio)
• MMR – szczepienie przeciw odrze, śwince, różyczce

W 2017 roku wprowadzono również obowiązek szczepienia przeciwko pneumokokom.

Czym jest NOP?

NOP to inaczej niepożądane odczyny poszczepienne, czyli wszystkie możliwe dolegliwości, które występują po podaniu szczepionki. Przyczyny ich wystąpienia są różne, przeważnie wynika to z indywidualnej odpowiedzi organizmu na podaną substancję.

Najczęściej występujące dolegliwości:

• brak apetytu,
• rumień w miejscu podania szczepionki,
• podwyższona temperatura ciała,
• drażliwość,
• senność,
• ból w miejscu podania szczepionki.

Rzadko występujące dolegliwości:

• wysypka,
• pokrzywka,
• biegunka,
• drgawki,
• obrzęk w miejscu wstrzyknięcia,
• duszności,
• wymioty.

---